Có những bản thể không được hình thành từ giới tính sinh học,
mà từ những dòng năng lượng chảy êm đềm trong tâm hồn.
Có những cuộc trưởng thành không đến từ việc lớn lên theo tuổi
tác, mà từ việc biết khi nào cần dịu
dàng – khi nào cần kiên quyết, khi nào nên nâng niu – khi nào cần buông xuống.
Trong tâm lý học hiện đại, tính nam (masculine energy) và
tính nữ (feminine energy) không đơn thuần là những phẩm chất gán với nam hay nữ,
mà là hai nguyên lý đối lập – bổ sung –
hiện diện trong mỗi người, không phân biệt giới tính. Carl Jung gọi đó là
Anima và Animus – phần tính nữ và tính nam trong tâm hồn con người.
Khi một người biết cách hòa hợp hai năng lượng này trong
chính mình, họ không chỉ trưởng thành, mà còn an trú được trong chính nội tâm mình, đủ đầy để yêu – đủ vững để đi
cùng người khác.
Tính nữ – Năng lượng
của nuôi dưỡng và thấu cảm
Tính nữ biểu hiện của sự nuôi dưỡng, kết nối, là khả năng lắng
nghe, thấu cảm, chấp nhận và trực giác nhạy bén. Tính nữ tượng trưng cho một
dòng nhảy nhẹ nhàng, một sự hiện diện đầy yêu thương. Theo Carl Jung, đây là dạng
năng lượng liên kết với nguyên mẫu Anima – phần nữ tính trong tâm hồn con người.
Khi tính nữ thiếu hụt:
Con người trở nên khô cứng cảm xúc, khó thể hiện sự quan tâm với người khác, giảm
khả năng gắn kết trong mối quan hệ. Thiếu trực giác, lạnh nhạt trong tương tác,
không có nhu cầu xây dựng môi trường nuôi dưỡng cảm xúc. Không thể tạo nên
không gian an toàn cho người khác và đôi khi… cũng không thể lắng nghe chính
mình, mất kết nối với chính bản thân mình.
Khi tính nữ quá mức:
Là khi mình không còn là mình, mình sống như một cái bóng của người khác. Biểu
hiện của sự lệ thuộc, sự đánh mất chính bản thân, hy sinh quá mức cho người khác,
dễ bị chi phối, lụy tình, đánh đổi bản thân để giữ mối quan hệ. Trong mô hình hệ
thống gia đình, người phụ nữ mang tính nữ quá cao thường đảm nhận vai trò
"bù đắp cảm xúc cho cả hệ thống", dễ kiệt sức và gục ngã nếu trục
chính (người chồng, con cái) gặp khủng hoảng.
Ví dụ: Một người
vợ quá phụ thuộc vào cảm xúc của chồng/con, đặt toàn bộ ý nghĩa cuộc đời vào
vai trò làm mẹ/vợ. Khi con cái đi du học xa, chồng có biến cố hay ngoại tình dễ
bị suy sụp và đánh mất ý nghĩa sống.
Tính nam (Masculine
energy): Biểu hiện ở sự lý trí, logic, quyết đoán, bảo vệ, định hướng, quyền
lực, tính cạnh tranh. Có khả năng xây dựng hệ thống gia đình, giải quyết vấn đề
và đưa ra quyết định. Jung gọi đây là Animus – phần nam tính trong tâm hồn, gắn
với năng lượng thiết lập cấu trúc và dẫn dắt.
Khi tính nam thiếu hụt:
Là khi con người không biết mình muốn gì, dễ bị cuốn theo cảm xúc, thiếu động lực
và không có “cái tôi” vững chãi. Họ không thể định hình cuộc sống mình, và thường
chờ người khác định nghĩa giúp. Thiếu định hướng cá nhân, thiếu quyết đoán, dễ
bị cuốn theo cảm xúc và không thể tự chủ. Không có động lực phát triển bản
thân, kém năng lực giải quyết vấn đề logic hoặc không có “cái tôi” vững
vàng.
Khi tính nam quá mức:
Là khi quyền lực biến thành kiểm soát, lý trí che lấp cảm xúc, và “mạnh mẽ” trở
thành cái cớ cho sự thiếu lắng nghe.
Người đàn ông mang năng lượng nam thái quá thường áp đặt,
xem việc thấu cảm là yếu đuối – và từ đó không thể tạo ra kết nối cảm xúc thật
sự với bạn đời hay con cái. Họ là những người gia trưởng, kiểm soát, thiếu khả
năng lắng nghe và hợp tác. Đôi khi còn thể hiện quyền lực bằng bạo lực, toan
tính và coi thường cảm xúc – dễ dẫn đến các mối quan hệ độc hại, lạnh nhạt.
Ví dụ: Một người
đàn ông mang năng lượng nam thái quá sẽ có xu hướng áp đặt, xem việc yêu thương
hay lắng nghe là “yếu đuối”, từ đó không tạo được kết nối cảm xúc bền vững với
bạn đời hay con cái.
Tính nam – tính nữ cần được cân bằng.
Người nam cũng cần học cách lắng nghe, nuôi dưỡng, trắc ẩn.
Người nữ cũng cần học cách thiết lập ranh giới, hành động
quyết đoán, phát triển bản thân.
Đó không phải là “mất chất” – mà là trưởng thành toàn vẹn về mặt tâm lý. Là biết cách sống hòa hợp giữa
phần Anima và Animus trong chính mình.
Công thức nguy hiểm: Tính
nữ mạnh + Tính nam mạnh = Tính nữ bị tổn thương
Công thức nguy hiểm ấy xảy ra khi một người quá mềm, còn người
kia quá cứng. Người quá dịu dàng bị người quyết đoán áp đảo. Người yêu thương bị
kẻ lý trí xem thường. Người hy sinh sẽ bị coi là mặc định.
Và khi ấy, tính nữ – phần đáng quý nhất trong một mối quan hệ
– bị rút kiệt, bị bóp méo, bị làm tổn thương. Người phụ nữ ấy sẽ dần trở nên
cay đắng, kiệt sức, và mất kết nối với chính mình. Cô ấy có thể vẫn còn trong mối
quan hệ đó – nhưng trái tim đã rút lui từ lâu.
Học cách cân bằng – để
bước vào hôn nhân không phải để hoàn thiện ai, mà để hiện diện trọn vẹn
Một cuộc hôn nhân hạnh phúc không chỉ cần tình yêu. Nó cần
hai con người đã biết đứng vững trong chính mình, biết tôn trọng cả phần nam và
phần nữ trong tâm hồn – không xem đó là mâu thuẫn, mà là bản hòa ca nội tại.
Chỉ khi ta biết khi nào cần mềm – khi nào cần cứng. Khi nào
nên bước – khi nào nên lùi. Khi nào im lặng – khi nào nên nói ra. Ta mới có thể
hiện diện một cách trọn vẹn trong tình yêu, trong hôn nhân, trong vai trò làm
cha, làm mẹ, và… làm chính mình.
MINH PHƯƠNG
Nguồn trích dẫn: Jung, C. G. (1953). The
Archetypes and the Collective Unconscious.
Tsabary, S. (2018). The Awakened Family: A Revolution in Parenting.
